Golem to bodaj najczęściej wykorzystywany motyw w sztuce czerpiącej z folkloru żydowskiego, a ostatnio przedostał się też do gry w pokemony. Jedni twierdzą, że Adam był pierwszym golemem, inni, że pierwszego golema stworzył mędrzec z czasów talmudycznych r. Zeira.

Najpopularniejsza wersja tej legendy odwołuje się do postaci Maharala, praskiego rabina, jako twórcy golema. Innym twórcą golema miał być rabin Elijahu z Chełma. Często golem pojawia się jako potencjalny zbawca Żydów posądzanych o dokonanie mordu rytualnego. My jednak nie podążymy najbardziej tradycyjną ścieżką. Króciutkie opowiadanie Icchoka Lejbusza Pereca rodzi pytania, których prawdopodobnie nigdy sobie nie stawialiśmy. W opowiadaniu Dawida Friszmana natomiast golem pełni zupełnie nieoczekiwaną rolę jako uosobienie miłości.

Spotkania z literaturą żydowską prowadzi eseistka, pisarka i tłumaczka Bella Szwarcman-Czarnota. Jest to cykl autorskich prelekcji, w których Bella Szwarcman-Czarnota omawia często nieznane powszechnie teksty z literatury jidysz, tłumacząc okoliczności ich powstawania i kontekst kulturowy.

Projekt współfinansowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Zapraszamy serdecznie na spotkanie z Kingą Piotrowiak-Junkiert – tłumaczką książki Gézy Röhriga „Oskubana papuga rebego” (wyd. Austeria,2016), które poprowadzi Karolina Szymaniak.

Géza Röhrig to węgierski poeta i rockman, który studiował w jesziwie w Nowym Jorku. W „Oskubanej papudze rebego” przedstawia dwudziestowieczne, zupełnie zmyślone, dzieje pewnego rabina. Cadyk ze zmyślonych Grujowiec, łączy chasydzką ortodoksję z miłosiernym liberalizmem, a bezprzykładną pobożność z przewrotnością współczesnej ogłady filozoficznej, zawsze wszakże trafiającej do celu, którym jest spotkanie z Bogiem. Nawet jeśli go nie ma.

Röhrig w 2015 roku zagrał główną rolę w filmie „Syn Szawła”, uhonorowanym Oscarem dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. Poza „Oskubaną papugą…” wydał też sześć zbiorów poezji.

Kinga Piotrowiak-Junkiert: dr, absolwentka filologii polskiej (2006) i filologii węgierskiej (2011) na UAM oraz Międzyuczelnianych Indywidualnych Studiów Humanistycznych „Akademia Artes Liberales”. Autorka monografii: Świadomość zwrócona przeciwko sobie samej. Imre Kertésza wobec Zagłady (Warszawa, 2014), współautorka książki Dyskurs postkolonialny we współczesnej literaturze i kulturze Europy Środkowo-Wschodniej. Polska, Ukraina, Węgry, Słowacja (Poznań, 2015), tłumaczka: Imre Kertész Ostatnia gospoda (W.A.B, 2016), Géza Röhrig, Oskubana papuga Rebego. Zmyślone opowieści chasydzkie (Austeria 2016). Zajmuje się literaturą węgierską wobec Zagłady i dyskursem postkolonialnym na Węgrzech po 1989 roku.

Karolina Szymaniak: literaturoznawczyni, tłumaczka, redaktorka, lektorka języka jidysz. Adiunkt w Katedrze Studiów Żydowskich Uniwersytetu Wrocławskiego oraz w Żydowskim Instytucie Historycznym. Od lat związana z Centrum Kultury Jidysz. Wykładała m.in. w Polsce, Izraelu, Francji, Litwie, Ukrainie. Była redaktorka naczelna „Cwiszn. Żydowskiego kwartalnika o literaturze i sztuce”. Laureatka Nagrody Historycznej „Polityki” 2016.

Wstęp wolny.

Projekt współfinansowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

„Mężczyźni z różowym trójkątem” to pierwsza opublikowana relacja byłego więźnia nazistowskich obozów koncentracyjnych, który był prześladowany na mocy Paragrafu 175 za orientację homoseksualną.

Wspomnienia Heinza Hegera są do dziś uznawane za unikatowe, nie tylko ze względu na przełamanie tabu związanego z tą grupą ofiar narodowego socjalizmu, ale przede wszystkim ze względu na przerażający opis cierpienia tej grupy ofiar, która była prześladowana również po wojnie – Paragraf 175 przetrwał w NRD i RFN do końca lat sześćdziesiątych XX w.

W spotkaniu weźmie udział Joanna Ostrowska, pomysłodawczyni wydania książki, autorka posłowia. Prowadzenie Paweł Fijałkowski (ŻIH).

Joanna Ostrowska – ur.1983 r., doktor nauk humanistycznych w zakresie historii (Wydział Historyczny UJ), absolwentka Instytutu Sztuk Audiowizualnych UJ, Katedry Judaistyki UJ i Gender Studies UW, studiowała również produkcję filmową i telewizyjną na PWSFTv i T w Łodzi, stypendystka Sokrates-Erasmus na Humboldt Universität zu Berlin, członkini Krytyki Politycznej i Restartu, współautorka książek: „Auschwitz i Holocaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji”, „Kino Polskie 1989-2009. Historia krytyczna”, „Kobiety wobec Holocaustu. Historia znacznie później opowiedziana”. Wykładała w Katedrze Judaistyki UJ, na Gender Studies UJ, UW i IBL PAN, w Pracowni Pytań Granicznych UAM, na Żydowskim Uniwersytecie Otwartym i Studiach Polsko-Żydowskich PAN. Zajmuje się m.in. tematyką związaną ze zjawiskiem przemocy seksualnej w czasie II wojny światowej i zapomnianymi ofiarami nazizmu. Obecnie studiuje również hebraistykę na Wydziale Orientalistycznym UW.

Paweł Fijałkowski – ur. 1963 r., jest archeologiem, historykiem i publicystą. Od 1988 roku pracuje w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie. W latach 1985–1989 współpracował z tygodnikiem „Fołks-Sztyme” (żyd. „Głos Ludu”), a w latach 1989–1998 z miesięcznikiem „Słowo i Myśl. Przegląd Ewangelicki”. Stopień doktora nauk humanistycznych otrzymał w 1999 r. na podstawie rozprawy „Żydzi w województwach łęczyckim i rawskim w XV–XVIII w.”, obronionej w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Od 2001 roku należy do grona współpracowników czasopisma „ALBO albo. Problemy psychologii i kultury”. Zajmuje się dziejami Żydów w okresie staropolskim, historią polskiego protestantyzmu, pradziejami Mazowsza oraz homoerotyzmem w kulturze europejskiej. Jest autorem kilku książek oraz kilkuset artykułów na powyższe tematy.

Projekt współfinansowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Prorok Eliasz jest ważną postacią biblijną – zapowiada nadejście ery mesjańskiej, czyni cuda, sprowadza deszcz, wreszcie odlatuje na ognistym rydwanie.

Powraca na ziemię, jak czytamy w Talmudzie i midraszach, stając się w ten sposób jedną z najpopularniejszych figur folkloru żydowskiego. Szczególną jednak rolę i nieco odmienną pełni w folklorze Europy Środkowo-Wschodniej. Przyjrzymy się jak Eliasz odmalowany bywał w przypowieściach ludowych, a także u klasyków literatury jidysz, m.in. u Szolem Alejchema i Icchoka Lejbusza Pereca.

Spotkania z literaturą żydowską prowadzi eseistka, pisarka i tłumaczka Bella Szwarcman-Czarnota. Jest to cykl autorskich prelekcji, w których Bella Szwarcman-Czarnota omawia często nieznane powszechnie teksty z literatury jidysz, tłumacząc okoliczności ich powstawania i kontekst kulturowy.

Projekt współfinansowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji